ประวัติความเป็นมา
ตำบลบ้านธาตุ
ชื่อเดิม "บ้านธาตุโพนบก" เรียกตามชื่อของ "พระธาตุ"
ที่ตั้งอยู่วัด ศรีเจริญโพนบก มีมาแต่สมัยขอม ขณะนั้นประกอบด้วย 3 หมู่บ้าน คือ 1.บ้านโพนบก 2.บ้านโพธิ์เรียน
3.บ้านเป้า ปี พ.ศ. 2463 จึงจัดตั้งเป็น
ต.บ้านธาตุ ปัจจุบันแบ่งการปกครองเป็น 20 หมู่บ้าน
นายชาญณรงค์ จดธิสาร เป็นกำนันคนปัจจุบัน
เทศบาลตำบลบ้านธาตุ
ตั้งอยู่บ้านธาตุ ตำบลบ้านธาตุ
อำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี สำนักงานเทศบาลตำบลบ้านธาตุ ตั้งอยู่หมู่ที่ 1
บ้านธาตุ อยู่ห่างจากตัวอำเภอเพ็ญ ประมาณ 7 กิโลเมตร ห่างจากจังหวัดอุดรธานี
ประมาณ 40 กิโลเมตร มีพื้นที่
ประมาณ 92 ตารางกิโลเมตร หรือ 57,
732 ไร่ ยกฐานะจากองค์การบริหารส่วนตำบลเป็นเทศบาล
ตามพระราชบัญญัติ ยกฐานะจากองค์การบริหารส่วนตำบลเป็นเทศบาล
ประเพณีบุญบั้งไฟล้าน บ้านธาตุอำเภอเพ็ญ
งานบั้งไฟล้าน ตำนานม้าคำไหล เป็นงานบุญบั้งไฟของชาวบ้านธาตุ
อำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี มาตั้งแต่สมัยโบราณ
โดยจะจัดขึ้นในวันเพ็ญเดือน 6 ของทุกปี
เพื่อถวายแด่องค์พระศรีมหาธาตุ สิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมือง ชาวตำบลบ้านธาตุ
อำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี และชาว ต.สองห้อง อ.เมือง จังหวัดหนองคาย
บุญบั้งไฟที่ อ.บ้านธาตุ จะต่างจากที่อื่นๆ
ไปเพราะมีม้าคำไหลเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย กล่าวคือ
ม้าคำไหลเป็นม้าฑัณทะกะที่พระพุทธเจ้าทรงใช้เมื่อทรงออกผนวช ดังมีตำนานเล่าว่า
พ่อตู้สมศรีผู้พบซากปรักพังของบ้านธาตุ และพบพระธาตุเจดีย์
จึงได้นำพรรคพวกญาติพี่น้อง
และผู้สมัครรักใคร่มาร่วมทำการบูรณะปฏิบัติพระธาตุเจดีย์
และสร้างบ้านธาตุขึ้นใหม่ขึ้น ชาวบ้านจึงได้แต่งตั้งให้เป็น พระศรีธาตุ ปกครองบ้านเมือง
ต่อมาวันหนึ่งได้นิมิตว่า
"มีชายแต่งกายสีขาวมาบอกให้ไปซื้อม้าขาวตัวหนึ่งที่อยู่ทางทิศตะวันออกของหมู่บ้านโดยอย่าต่อรองราคา
เมื่อซื้อแล้วให้ขี่กลับมาได้เลย เพราะเป็นม้าพระพุทธเจ้า"
จึงปฏิบัติตามและก็เป็นจริงตามที่ฝัน เดิมทีพ่อตู้ศรีขี่ม้าไม่เป็น
แต่สามารถขี่ได้อย่างคล่องแคล่ว ถือได้ว่าเป็นผู้มีบุญญาธิการ
พ่อตู้สมศรีได้ขี่ม้าขาวฑัณทะกะตัวนี้ออกเยี่ยมเยียนราษฎรตลอดมาให้ได้รับความผาสุขได้อย่างรื่นไหลไม่ติดขัด
มีค่าเสมือนทองคำ จึงขนานนามม้าฑัณทะกะว่า “ม้าคำไหล”
ตำนานม้าคำไหล
(ม้าคำไหล)
ม้าคำไหล เป็นวัฒนธรรมความเชื่อ ที่ชาวบ้านธาตุยึดมั่น
สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน ม้าคำไหลเป็นม้าไม้จำลองที่สมมุติทำขึ้นขนาดเท่าแขนคน
มีลักษณะเหมือนม้าก้านกล้วย ส่วนหัวคล้ายม้า ลำตัวกลมยาวประมาณ 60 เซนติเมตร มีพู่หาง ไม่มีขา ใช้ขี่โดยคนทรง เพื่อร่วมกิจกรรมขบวนแห่บั้งไฟล้าน
ของชุมชนบ้านธาตุ อำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี ในวันเพ็ญเดือน 6 และแรม 1 ค่ำ เดือน 6 ของทุกปี
ม้าคำไหลเป็นกิจกรรมเข้าทรงที่จะขาดหรือละเว้นไม่ได้
ทั้งนี้เพราะการละเล่นของม้าคำไหล
จะมีผลต่อการอยู่ดีกินดีและความผาสุกร่มเย็นของชาวบ้าน หากละเว้นจะเกิดมีอาเพศ หรือเกิดอุบัติภัยต่างๆ
นาๆ ขึ้น
ม้าคำไหล
เป็นกิจกรรมที่ศักดิ์สิทธิ์ ที่สืบทอดกันมาแต่บรรพกาล
เสียดายที่ไม่มีบันทึกหลักฐานที่ชัดเจน แต่จากการสอบค้นตำนานเมืองเพ็ญ
และมีการเล่าต่อๆ กันมา พอจะสันนิษฐานได้ว่า มีมาในสมัยพระศรีธาตุ
หรือพ่อตู้สมศรีระหว่าง พ.ศ.2390
หรือประมาณ 161 ปีมานี่เอง
จำเดิมมีผู้เฒ่าผู้แก่เล่าว่า ม้าคำไหล คือ
ม้าฑัณทกะที่นายฉันนะใช้เป็นพาหนะนำพระเจ้าสิทธัตถะทรงออกผนวช และเมื่อทรงผนวชแล้ว
จึงให้นายฉันนะนำม้าฑัณทกะกลับวัง แต่ด้วยเหตุผลกลใดไม่ปรากฏ
ม้าฑัณทกะได้เสียชีวิตระหว่างทาง แต่ด้วยบุญบารมีของพระเจ้าสิทธัตถะได้บันดาลให้ไปจุติเป็นเทพ
ซึ่งในกาลต่อมาวิญญาณม้าฑัณทกะดังกล่าวได้มาเข้าทรงชาวบ้านธาตุเพื่อร่วมบูชาแถนในงานประเพณีบุญบั้งไฟด้วย
จึงต้องจัดทำม้าจำลอง
และจัดหาคนทรงขี่ม้าจำลองร่วมในขบวนแห่งานบุญบั้งไฟของบ้านธาตุตลอดจนถึงปัจจุบัน
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น